تعریف پایش رشد

تعریف پایش رشد 

توزین منظم کودک ، رسم منحنی رشد و اقدامات به موقع و لازم جهت بهبود وضعیت رشد کودک را پایش رشد می گویند. این اقدام آسان ترین شیوه پی بردن به چگونگی رشد و در حقیقت ارزیابی سلامت کودک است .

سازمان جهانی بهداشت توصیه می کند که وزن کودکان تا سن 36 ماهگی همه ماهه اندازه گیری و میزان رشد آنان ارزیابی شود. در کشور ما معمولاً کودکان را در سال اول زندگی هر ماه یکبار، در سال دوم هر دو ماه یکبار و در سال سوم هر سه ماه یکبار وزن می کنند.

 اهمیت پایش رشد چیست؟                                                                      

پایش رشد ، بهترین وسیله برای پی بردن به کفایت تغذیه کودک و بهترین راه اطمینان یافتن از سلامت و رشد مطلوب اوست. ضمناً اگر هرگونه انحرافی در وضعیت رشد کودک ایجاد شود چون خیلی زود تشخیص داده می شود می توان آنرا سریعتر اصلاح کرد و از تداوم آن جلوگیری نمود.

 کارت پایش رشد 

برای پایش رشد باید از کارت پایش رشد استفاده کرد که در حقیقت آینه سلامت کودک و اساس مراقبت از رشد اوست.

کارت پایش رشد به شکل صفحه بعد است . یعنی حداقل سه خط منحنی دارد، منحنی پایینی منحنی وسطی، و منحنی بالایی که آنها را منحنی های مرجع یا به ترتیب صدک های 3، 50 و 90 هم می گویند.(شکل شماره 1)

  

  نحوه رسم منحنی رشد کودک   

همانطور که در تصویر مشاهده می شود علاوه بر سه منحنی مرجع، خطوط افقی و عمودی در کارت وجود دارد که خطوط افقی مربوط به سن کودک و بر حسب ماه است و خطوط عمودی مربوط به وزن کودک و بر حسب کیلوگرم می باشد.

در هر مراجعه اول کودک به دقت وزن می شود سپس سن دقیق او به ماه بر روی خط افقی و وزن او بر روی محور عمودی تعیین می گردد. آنگاه از تلاقی خط عمودی که از نقطه سن کودک به بالا می رودبا خط افقی که از نقطه وزن او به داخل منحنی می رود نقطه ای به دست می آید که در کارت پایش رشد ثبت می شود. ضمن مراجعات مکرر در زمانهایی که قبلاً به آنها اشاره شد و اتصال این نقاط برروی کارت پایش رشد منحنی رشد کودک ترسیم می شود.

  نکات قابل توجه به هنگام توزین کودک  

هنگام توزین، باید کودک حتی المقدور برهنه باشد و در غیراینصورت با کمترین لباس ممکن وزن شود ، بدن او کاملاً‌ روی ترازو قرار بگیرد، آرام باشد، گریه و بی قراری نکند ، پوشک یا کهنه خیس نداشته باشد و در صورت امکان از زمان تغذیه او ، ساعتی گذشته باشد. اگر شیرخوار قادر به نشستن است بهتر است او را در حالت نشسته روی ترازو بگذارند. ترازو هم قبل از توزین باید میزان شده و دقت آن بطور مرتب با یک وزنه استاندارد کنترل شود. بهتر است وزن کردن کودک همیشه در یک محل و با یک ترازو انجام گیرد تا اندازه گیری وزن و پایش رشد بهتر و دقیق تر باشد. همچنین وزن کودک به دقت و از رو به رو خوانده شود و هرگاه در وزن کردن شک و تردیدی بود دوباره وزن شود.

  رشد طبیعی چگونه است؟   

 

منحنی رشد طبیعی باید پیوسته موازی یکی از خطوط کارت پایش رشد پیش رفته و در فاصله منحنی پایین و منحنی بالای کارت پایش رشد (‌بین صدک های 3و 97) قرار گیرد . ( شکل شماره 2)‌ در موارد استثنایی که منحنی زیر صدک 3 و یا بالای صدک 97 باشد ، با این شرط که موازی یا منحنی رشد پیش برود ممکن است باز هم طبیعی به حساب آید. ( شکل شماره 3)‌ قابل ذکر است که منحنی همیشه کاملاً صاف و یکنواخت نیست و ممکن است با نواسانات جزیی همراه باشد. 

 

  انحراف از رشد طبیعی کدام است؟

انحراف از رشد طبیعی شامل موارد زیر است:

1-    رشد کند ،‌یا عدم افزایش مناسب وزن در مدت زمان مشخص.

افزایش وزن این کودکان کندتر از طبیعی است یعنی با اینکه مسیر منحنی رشد کودک بالا رونده است اما شیب آن ملایم تر از منحنی مرجع است، علامت هشدار دهنده ای است که نیاز به مراقبت ویژه دارد.( شکل شماره 4) 

 

2-    توقف یا ایست رشد- در این کودکان برای مدتی ممکن است وزن افزایش پیدا نکند که نیاز به بررسی و مراقبت ویژه و پیگیری زود به زود دارند. ( شکل شماره 5 )

3-    کاهش رشد- که ممکن است ناگهانی یا تدریجی باشد ، مسیر منحنی رشد کودک پایین رونده است و باید در اسرع وقت مورد بررسی و چاره جویی قرار گیرد. ( شکل شماره 6 )

 

4-    اضافه وزن بیش از اندازه – وزن کودک از روند رشد طبیعی بیشتر است و این پدیده اکثراً به علت تغذیه بیش از حد به وجود می آید و اگر تداوم داشته باشد باید مورد بررسی قرار گیرد. ( شکل شماره 7)