ارزش تشخیصی آزمایش Thyroid Uptake

ارزش تشخیصی آزمایش Thyroid Uptake

T4 ، T3 ، تیروکسین و تری یدوتیرونین ، دو هورمون مترشحه از غده تیروئید می باشند که اندازه گیری آنها در بررسی کارکرد این غده درون ریز اهمیت دارد. هورمون های تیروئید بر روی سنتز پروتئین ها و مصرف اکسیژن در تمام بافت ها اثر داشته و نیز در فرآیند رشد و نمو و نیز بلوغ موثر می باشند. % 80 از هورمون تیروکسین ( T4 ) بصورت متصل با پروتئین TBG در خون گردش می کند و کمتر از % 20 آن متصل با پرآلبومین و آلبومین می باشند و تنها % 03/0 از T4 و % 3/0 از T3 بطور آزاد در خون وجود دارند.

شایان ذکر است که همین مقادیر بسیار اندک هستند که از نظر متابولیک فعال بوده و برروی گیرنده های سلولی اثر می کنند. از آنجائیکه در روشهای در روش های اندازه گیری T4 ، مقادیر هورمون متصل و آزاد ، هر دو منظور می شوند و این میزان با غلظت TBG سرمی بستگی پیدا می کند و باز بخاطر اینکه این پروتئین در بعضی حالات از جمله حاملگی ، مصرف هورمون های استروئیدی و بعضی داروها تغییر پیدا می کند ، بهتر ایت جهت تفسیر آزمایش T4 ، عدد ( TU ) Thyroid Uptake را نیز درنظر گرفت.

آزمایش TU بطور مستقیم با TBG غیر اشباع سرم بستگی پیدا می کند ، به این معنی که درصد TBG های خالی از T4 که معیاری از T4 آزاد سرم می باشد را بررسی می نماید. FTI یا اندکس T4 آزاد از حاصل ضرب T4 توتال در TU بدست می آید.

 جهت بررسی کارکرد هورمون تیروئید معمولا" انجام سه آزمایش T4 ، T3 و TSH کافی

می باشد.درصورتیکه هر سه آزمایش فوق در طیف نرمال باشند ، بیمار یوتیروئید محسوب می شود. ( گاهی در شروع بیماری T4 یا T3 کمی بالا بوده ، بیمار علائم پرکاری تیروئید را نشان می دهد و TSH نیز کمی پائین آمده ولی هنوز در طیف نرمال قرار دارد و یا در شروع هیپوتیروئیدی که معکوس این حالت می باشد و تفسیر این حالات با علائم کلینیکی و توسط پزشک مجرب امکان پذیر است. )

درصورت غیرطبیعی بودن سه آزمایش فوق ، حالات زیر امکان پذیر است :

1 - افزایش T4 یا T3 یا هر دو توام با کاهش TSH که بیمار هیپرتیروئید محسوب می شود.

2 - کاهش T4 ، T3 یا هر دو توام با افزایش TSH که بیمار هیپوتیروئید است.

3 - نرمال بودن T4 و T3 همراه با افزایش TSH که معمولا" بدلیل گواتر ناشی از کمبود ید می باشد.

4 - نرمال بودن T4 و T3 همراه با کاهش قابل توجه TSH که معمولا" بدلیل ساپرشن دارویی ( لوتیروکسین ) در درمان گواتر یوتیروئید می باشد.

5 - T3 ، T4 ، TSH هر سه بالا یا هر سه پائین باشند که بدلیل هیپر یا هیپوتیروئیدی از منشاء هیپوفیز یا هیپوتالاموس می باشد.

6 - درمان دارویی ضد تیروئید ( متی مازول و هم خانواده های آن ) گاهی می تواند باعث نرمال بودن T3 و T4 و افزایش واکنشی TSH و یا تغییرات دیگر شود که با فرمول های بالا متفاوت باشد و با توجه به سابقه مصرف دارو قابل توجیه می باشد.

درصورتیکه تغییرات هورمونهای تیروئید از حالات فوق الذکر خارج باشد و با علائم بیمار مطابقت نداشته باشد ، درنظر گرفتن دو عامل مهم ضروری است :

1 - تغییرات BG که در آزمایش TU منعکس می شود.

2 - خطای آزمایشگاه ، که با چک مجدد معمولا" برطرف می شود.

تغییرات TBG به شرح زیر می باشد :

حالاتیکه باعث افزایش Binding Capacity در پروتئین TBG می شود و لذا TU بیمار پائین می آید ، بدین قرار می باشند : پورفیری حاد متناوب ، استروژنها ، اختلالات ژنتیک ، بیماری های کبدی ، هیپوتیروئیدی ، دوران نوزادی ، مصرفOCP ، داروی پرفنازین و حاملگی.

کاهش میل ترکیبی TBG در حالات زیر اتفاق می افتد :

آکرومگالی فعال ، آندروژنها ، بیماری های ژنتیک ( اختلال در سنتز پروتئین ) ، بیماری کبدی ، سندرم نفروتیک ، مصرف داروی فنی توئین و یا پردنیزون ، تیروتوکسیکوز ، بیماری های شدید یا استرس جراحی. ( داروهای از دسته سالیسیلات ها باعث کاهش میل ترکیبی پرآلبومین متصل به تیروکسین می شود. )

انجام آزمایش TU برای بدست آوردن FTI مفید است. معمولا" در حالاتیکه T4 توتال بالاست ، انتظار داریم FTI نیز بالا باشد ( بیمار هیپر تیروئید است ، TSH ساپرس شده و تیروکسین توتال و آزاد هر دو بالا هستند. )

درصورتیکه T4 بیمار بالا بوده ولی TSH نرمال باشد ، بیمار علائم تیروئید قابل توجهی ندارد و دارویی نیز مصرف نمی کند ، اندازه گیری TU مفید است. در حالات افزایش میل ترکیبی TBG ، T4 توتال می تواند بطور کاذب بالا باشد. اگر در این حالت T4 آزاد با روش RIA اندازه گیری شود نرمال می باشد. برای مثال خانم باردار در ماههای آخر بارداری را در نظر بگیرید ، T4 بطور کاذب بالاست ، TSH نرمال است ، TU پائین می باشد ، درحالیکه FTI نرمال است. در واقع در این حالت FTI بیانگر T4 آزاد بوده و بسیار کمک کننده است. بیمار علائمی ندارد و نیازی به درمان نیست و کمی بعد از زایمان ، این تغییرات نرمال می شوند.

ارزش تست TU و FTI در مواردی که تغییرات T4 و TSH با یکدیگر و با علائم بیماری همخوانی نداشته باشد ، روشن می گردد. این حالات که بدلیل افزایش یا کاهش میل ترکیبی TBG با T4 می باشد باعث می شود سایت های آزاد TBG ( TU ) کاهش یا افزایش نشان بدهد. این در حالیست که T4 آزاد که در بافت ها نقش اصلی را بازی می کند ، نرمال است و FTI نیز که حاصل ضرب T4 در TU می باشد ، بدلیل افزایش یکی و کاهش متناسب دیگری نرمال می شوند. TSH همواره در پاسخ به T4 آزاد بطور جبرانی تغییر کند.

در پایان بطور خلاصه ذکر می شود در مواردیکه تغییرات TSH از T4 پیروی نمی کند ، تست TU توصیه می شود که FTI بدست آمده معمولا" نرمال می باشد و باعث رفع نگرانی پزشک و بیمار در مورد بیماری تیروئیدی فرد است.