آنتروپومترى (ارزیابى تن‌سنجى)

آنتروپومترى (ارزیابى تن‌سنجى(

تن‌سنجى روش اندازه‌گیرى بدن انسان است. رایج‌ترین روش‌ها در آنتروپومترى اندازه‌گیرى وزن و قد مى‌باشد. ضخامت چین پوستى در ناحیهٔ عضله سه سر و زیر کتف و گاهى سایر قسمت‌هاى بدن، دور بازو و دور مچ اندازه‌ گرفته مى‌شود. در نوزادان و کودکان از اندازه‌گیرى دور سَر و سینه استفاده مى‌شود.

  وزن:

وزن باید با استفاده از یک ترازوى شاهین‌دار یا ترازوى دیجیتالى اندازه‌گیرى شود. براى نوزادان و کودکان خردسال که قادر به ایستادن نیستند، ترازوى مدل اطفال، داراى کفه‌اى که کودک در آن خوابانده مى‌شود، مورد استفاده قرار مى‌گیرد. دقت ترازو هر چند وقت یک‌بار باید تنظیم شود. ترازوهاى حمام (خانگی) براى استفاده در منزل مناسب هستند و براى اهداف کلینیکى دقت کافى ندارند. 

قد:

قد تحت تأثیر عامل ژنتیک است هر یک از ما براى حداکثر قدى که مى‌توانیم با تغذیه خوب و شرایط آب و هوائى مناسب به آن برسیم، قابلیت ژنتیکى ویژه‌اى داریم. سوء‌تغذیه و بیمارى‌هاى خاص در طى دوران رشد مى‌توانند مانع رسیدن فرد به قد مطلوب شود.

براى اندازه‌گیرى قد باید شخص پشت به‌وسیله اندازه‌گیرى و روى یک سطح صاف بایستد، خم نشود و به جلو نگاه کند. قد نوزادان و کودکان خردسال که نمى‌توانند بایستند، در حالت خوابیده اندازه‌گیرى مى‌شود. گاهى اوقات در افرادى که قادر به ایستادن نیستند یا افرادى که تغییرات اسکلتى یا مشکلات دیگر داشته باشند که در اندازه‌گیرى قد اختلال ایجاد کند، طول پا یا زانو اندازه‌گیرى مى‌شود و با استفاده از معادلاتى قد محاسبه مى‌گردد. 

 نمایه توده بدنى (BMI):

نمایه توده بدن شاخص مقدار چربى بدن است که با استفاده از اندازه‌هاى وزن و قد به‌دست مى‌آید و مستقیماً اندازه‌گیرى نمى‌شود. مزیت نمایه این است که یک عدد محاسبه مى‌شود و مقایسه بین گروه‌ها و افراد را ساده مى‌کند. سازمان‌هاى ملى براى تعیین چربى یا تودهٔ بدن استفاده از این شاخص را توصیه مى‌کنند.

(متر) (Bady Mass Index) متر) ۲ قد / (کیلوگرم) وزن = نمایه تودن بدن)

به‌عنوان مثال: فردى با قد ۶۶ اینچ ( ۱۶۸ یا ۶۸/۱ cm متر) و وزن ۱۵۴ پوند (۷۰ kg) داراى BMI زیر است:

BMI = 70 / 2.82 = 24.8 

  ضخامت چین ‌پوستى:

به‌دلیل اینکه حدود نیمى از بافت چربى بدن زیر پوست قرار دارد، اندازه‌گیرى ضخامت چین پوستى وسیله‌اى براى اندازه‌گیرى ذخایر انرژى بدن به شکل چربى است. هم‌چنین مى‌تواند به تفکیک ورزشکاران حرفه‌اى که به‌خاطر عضلات زیاد سنگین هستند و آنهائى که چاق هستند و به‌دلیل چربى زیاد سنگین مى‌باشند، کمک کند.

اندازه‌گیرى ضخامت چین پوستى در ناحیه عضله سه‌سر (TSF) و زیر کتف (SSF) بیشتر به‌کار مى‌رود، اما گاهى در نواحى دیگر مثل ناحیه شکم هم اندازه‌گیرى انجام مى‌شود. براى اندازه‌گیرى ضخامت چین پوستى از وسیله‌اى به‌نام کالیپر استفاده مى‌شود. براى اندازه‌گیرى دقیق، تمرین الزامى است. به‌طور معمول سه بار اندازه‌گیرى انجام و میانگین آن در نظر گرفته مى‌شود و با مقادیر طبیعى مقایسه مى‌گردد. 

  محیط میانه دور بازو و دور ماهیچه:

دور بازو و دور ماهیچه بازو با استفاده از یک نوار غیر قابل کشش در نقطه میانى بازو (MAC) اندازه‌گیرى و با استاندارد مقایسه مى‌شود. دور ماهیچه بازو (MAMC) را مى‌توان با استفاده از محیط بازو (MAC) و ضخامت چین پوستى در ناحیه عضله سه‌سر (TSF) محاسبه کرد.

محیط میانه بازو شاخص ذخایر پروتئین و انرژى مى‌باشد. دور ماهیچه بازو نمایهٔ ذخیره پروتئین بدن است که در سوء‌تغذیه کمبود پروتئین کاهش مى‌یابد. 

ترکیب بدن:

علاوه بر ضخامت چین پوستی، دور بازو، دور ماهیچه میان‌بازو و نمایهٔ توده بدن روش‌هاى دیگرى براى تعیین ترکیب بدن وجود دارد.

روش رقیق‌سازى تعیین میزان آب و توده بدون چربى بدن با استفاده از تزریق یک ماده ایزوتوپ (ردیاب) و اندازه‌گیرى غلظت آن در یک نمونه از مایعات بدن مى‌باشد. روش‌هاى زیادى براى اندازه‌گیرى چربى بدن وجود دارد. بدنى که در آب غوطه‌ور است به اندازهٔ وزن خود آب را پس مى‌زند، اساس، وزن کردن زیر آب یا دانسیتومترى است. امپدانس بیوالکتریکى بر این اصل استوار است که بافت بدون چربى خاصیت هدایت الکتریکى بیشترى نسبت به بافت چربى دارد. روش‌هاى اولتراساند، MRI, CT و اشعهٔ X براى ارزیابى ذخایر چربى استفاده شده است. این روش‌هاى اندازه‌گیرى دقیق‌تر از اندازه‌گیرى چین پوستى ولى گران‌تر و تهاجمى‌تر هستند.

به‌نظر بعضى افراد چربى بدن 'بد' است و 'هرچه کمتر باشد بهتر است' . در حالى‌که چربى چندین عمل ضرورى در بدن انجام مى‌دهد و درصد یا مقدارى از آن براى بدن لازم است.