اندازه گیری فشار خون

اندازه گیری فشار خون: 

 در سال  Korotkoff۱۹۰۵  روش سمعی اندازه گیری فشارخون را ارائه نمود.

تعریف فشار خون:عبارت است از فشاری که از طرف جدار بطن چپ به خون وارد می شود و این جریان خون فشاری بر دیواره رگ ها وارد می کند که در اصطلاح فشار خون می گویند. فشار خون از دو جزء اساسی فشارخون سیستولیک و فشار خون دیاستولیک تشکیل می شود

فشارخون سیتولیک: به حداکثر فشار ایجاد شده از طرف قلب گویند که بر دیواره آئورت وارد می آید و چون گرفتن آئورت دشوار بوده و با توجه به اینکه فشار در امتداد یک سطح یکسان است فشار را در سطح آئورت و در ناحیه بازو اندازه گیری می کنند.

فشار خون دیاستولیک: به حداقل فشار ایجاد شده از طرف قلب به دیواره آئورت را گویند که این حالت در زمان استراحت قلب ایجاد می شود.

بنابراین فشار سیستولیک حداکثر فشار وارد ه بر عروق و فشار دیاستولیک حداقل فشار وارده بر عروق محسوب شده و به صورت کسر بیان می گردد، مثل  ۱۲۰ بر روی ۷۵  (۱۲۰/۷۵) میلی متر جیوه.

فشار خون به کمک دستگاه فشارسنج (Sphygomanometer) و گوشی پزشکی (Stetehescope) انجام می گیرد. دستگاه فشارسنج خود به سه اندازه بزرگ، متوسط و کوچک تقسیم می گردد که بزرگ برای افراد چاق و متوسط برای استفاده عموم و کوچک برای کودکان استفاده می گردد.

دستگاه فشار سنج خون خود از عملکرد به سه نوع دیجیتالی، جیوه ای و عقربه ای تقسیم می شوند:

1.            کار با دستگاه فشار سنج دیجیتالی راحت بوده و معمولاً نیازی به گوشی پزشکی جهت گرفتن فشار ندارد. این خود به دو نوع مچی و بازویی تقسیم شده که معمولاً بازویی آن مطمئن تر می باشد.

2.            دستگاه فشارسنج خون جیوه ای، فشار خون را بر روی ستون جیوه نمایش می دهد و یکی از بهترین وسایل اندازه گیری فشار خون به حساب می آید. تنها مشکل این دستگاه بزرگ بودن آن است.

3.            دستگاه فشار سنج خون عقربه ای که فشار خون را بر روی ستون درجه عقربه ای که متصل به یک فنر است می سنجد. قیمت پایین و راحتی در حمل از ویژگی های این دستگاه است ولی باید مرتب از نظر دقت چک گردد.

روش اندازه گیری فشارخون: بازوبند فشارسنج را به دور بازوی راست بیمار ببندید (در مورد بیشتر موارد بستن بازوبند فشارسنج را دور بازوی راست بیمار پیشنهاد می کنند. در صورتی که دور بازوری سمت چپ بیمار می بندید به یاد داشته باشید که ۵ میلی متر جیوه نسبت به سمت راست بیشتر نشان خواهد داد)، به نحوی که قسمت قابل اتساع کاف در سطح قدامی داخلی بازوقرار بگیرد و لبه پایینی کاف نیز۲ سانتی متر از چین آرنج فاصله داشته باشد. کاف فشار سنج نباید خیلی سفت یا خیلی شل بسته شود.با دست راست خودساعد بیمار را نگهدارید یا آنرا روی میر مناسبی بگذارید. گوشی را در حفره جلوی آرنج بگذارید و فشار بدهید و کیسه را آنقدر باد کنید تا نبض از بین برود (معمولاً تا ۲۰۰ میلی متر جیوه). سپس به آهستگی فشار را کم کنید، بتدریج که سطح جیوه پایین می آید، به آن نقطه ای که ضربانات قابل سمع می گردند، توجه کنید: این همان فشار سیستولی است. با ادامه پائین آمدن سطح جیوه، صدای ضربانات بلندتر می شود، سپس بتدریج کاهش می یابد، تا مرحله ای که شدت آن به ناگهان کاهش واضحی پیدا می کند، ضربانات ضعیف چند لحظه ای دیگر به گوش می رسد و سپس بکلی ناپدید می شود. این همان فشار دیاستولی است (نقطه ناپدید شدن صدا). فشار خون بازوی چپ را نیز به همین طریق اندازه می گیرند. 

 

مراحل فشار خون

مراحل فشار خون	فشارخون سیستولیک (mm Hg)	فشارخون سیستولیک (mm Hg)
طبیعی	<120	<80
فشارخون	۱۲۰–۱۳۹	۸۰–۸۹
فشارخون مرحله ۱	۱۴۰–۱۵۹	۹۰–۹۹
فشارخون مرحله ۲	≥۱۶۰	≥۱۰۰

•             در بعضی از بیماران فشار خون دیاستولی به ظاهر قابل اندازه گیری نمی باشد، پر واضح است بیماری که فشار خون سیستولیک دارد حتماً فشار خون دیاستولیک نیز خواهد داشت. این اشتباه ناشی از این است که که در هنگام تعیین فشار خون دیاستولی، به نقطه ای که شدت صدا به ناگهان تغییر می کند، توجه ای نمی شود. این حالت در بیماران مبتلا به نارسائی آئورت، و هیپرتیروئیدی و در موارد نادر در افراد سالم نیز دیده می شود.

•             معمولاً بین فشار خون سیستولی که با دو روش سمعی و لمسی گرفته می شود. اختلاف جزئی وجود دارد در این حال ملاک فشار خون، فشاری است که لمس می شود نه شنیده می شود.

•             در موارد نادری  که فشارسنج ۲۰۰ میلی متر جیوه را نشان می دهد، می توان نبض را لمس کرد ولی در همین زمان صدائی به گوش نمی رسد، مگر اینکه سطح جیوه فشار سنج به ۱۶۰ تا ۱۷۰ میلی متر جیوه سقوط کند. در این حال فشار خون بیمار ۲۰۰ میلی متر جیوه است نه ۱۶۰ یا ۱۷۰ میلی متر جیوه.

•             برعکس این حالت نیر ممکن است پیش آید یعنی گاهی در ۲۰۰ میلی متر جیوه صداهای نبض به گوش می رسد ولی نبض لمس نمی شود مگر آنکه فشار به ۱۶۰ میلی متر جیوه سقوط کند در این حال ملاک فشار خون لمس شده می باشد.

•             چون امکان اشتباه در اندازه گیری فشار خون سیستولی در روش سمعی بیشتر است، روش لمسی از این نظر معتبرتر می باشد، ولی تسلط بر این روشف تمرین بیشتری لازم است. راه صحیح آن است که هر دو روش را بکار ببریم و در موارد اختلاف یافته های لمسی را معتبرتر بدانیم.

در موراد زیر در اندازه گیری فشارخون با روش سمعی اشتباه بوجود می آید:

1.            آویزان بودن دست

2.            باد کردن آهسته بازوبند

3.            بادکردن مجدد بازوبند بدون آنکه کاملاً خالی شده باشد